NOTATKA
Wstęp teoretyczny
Kompletna, zwięzła notatka z zajęć, zawierająca wszystkie najważniejsze elementy, które powinny zostać zapamiętane jest ważną pomocą wspierającą proces uczenia się i utrwalania zdobytej wiedzy. Jednocześnie – szczególnie podczas zajęć w formule online – może ona pomagać w organizacji pracy, działać aktywizująco na studentów/ek, wspierać koncentrację uwagi i weryfikować stopień zrozumienia przekazywanych treści. Dlatego warto zaaranżować wykonywanie wspólnej grupowej notatki tak, żeby każdy student/ka lub grupa odpowiadali za konkretne zagadnienie lub jego wydzieloną część. Takie wspólne notatki sprawdzą się dobrze zarówno podczas zajęć o charakterze wykładowym, jak i podczas konwersatoriów.
Ćwiczenie I: NOTATKA GRUPOWA
Każde oferujące dokumenty współdzielone (np. MS Teams)
Możliwe do przeprowadzenia na każdych zajęciach w semestrze, w głównej części zajęć
Online
Synchronicznie lub asynchronicznie
Uwypuklenie i utrwalenie najważniejszych przekazywanych podczas zajęć treści, przygotowanie pomocy przydatnej do powtarzania i utrwalania materiału.
KROK I
Prowadzący/a przygotowuje dokument w formie tabeli. W poszczególnych polach wpisuje zagadnienia lub pytania dotyczące prezentowanych na zajęciach treści. Tak przygotowany dokument ma jednocześnie walor porządkujący, jest rodzajem ogólnego planu, wydobywa najistotniejsze elementy i wskazuje związki między nimi.
KROK II
Na początku zajęć prowadzący/a przypisuje każde z zagadnień (każde pole w tabeli) konkretnemu studentowi/ce (parze lub grupie studentów/ek), wpisując ich imiona w odpowiednich miejscach tabeli, aby przez cały czas było dla wszystkich jasne, kto jest odpowiedzialny za którą część notatki.
KROK III
Studenci/tki (pary lub grupy studentów/ek) uzupełniają przypisane sobie pola, tworząc wspólną notatkę z całych zajęć. Notatka może powstawać podczas zajęć (taka forma sprawdza się lepiej podczas wykładów) lub asynchronicznie, po zajęciach – dzięki temu jest ona rodzajem powtórzenia i utrwalenia materiału (model asynchroniczny sprawdza się lepiej w przypadku zajęć konwersatoryjnych)
- Studenci/tki wiedzą, jakich informacji szukać, dzięki czemu nie powinni przeoczyć istotnych dla nauczanego przedmiotu treści
- Prowadzący/a ma możliwość zweryfikowania stopnia zrozumienia nauczanych treści – ewentualne błędy, nieporozumienia czy uproszczenia mogą być na bieżąco eliminowane i wyjaśniane, nie ma zatem ryzyka ich utrwalania i powielania
- W przypadku wykładów, które nastawione są w większym stopniu na transmisję wiedzy niż interakcję, tego typu zaaranżowana notatka może pomóc w aktywizacji studentów/ek, w skupieniu ich uwagi przez dłuższy czas po to, aby mogli wykonać konkretne, powierzone im zadanie
- Studenci/tki uzyskują gotowy, przygotowany wspólnie i zweryfikowany przez prowadzącego/cą materiał do wykorzystania na potrzeby przyszłych powtórek, zaliczeń czy egzaminów
- Systematyczne stosowanie tego typu notatek aranżowanych przez prowadzącego/cą uczy studentów/ki porządkowania przyswajanych treści, układania ich w czytelny i zrozumiały sposób
– Jeśli jeden element notatki (jedno zagadnienie, pytanie) opracowuje większa grupa studentów/ek, istnieje ryzyko, że pracuje jedna osoba, a pozostałe nie biorą aktywnego udziału w przygotowaniu notatki.
+ Najlepiej jest przygotowywać notatkę w taki sposób, aby pojedyncze zagadnienie opracowywały maksymalnie 2-3 osoby, co minimalizuje takie ryzyko. Obok pytań szczegółowych, można wprowadzić też pytania przekrojowe, podsumowujące, co zwiększy liczbę zagadnień do opracowania, zmniejszając tym samym liczbę osób przypisanych do poszczególnych zadań.
– Może się okazać, że studenci/tki, mając odpowiedzieć na konkretne pytanie, po wywiązaniu się ze swojego zadania nie będą zwracać uwagi na dalsze części wykładu.
+ Aby zminimalizować to ryzyko można spróbować tak ułożyć pytania/wybrać problemy, aby były one bardziej złożone, odpowiedzi na nie/potrzebne informacje znajdowały się w różnych partiach wykładu.
Ćwiczenie II: MAPA MYŚLI
Coogle
Przed zajęciami
Online, blended lub kontaktowo
Synchronicznie i asynchronicznie
Przygotowanie notatki podkreślającej najważniejsze elementy tekstu zadanego do samodzielnej lektury.
Ćwiczenie szczególnie dobrze się sprawdza w przypadku tekstów trudnych, przygotowanie wspólnej notatki jest wtedy jednocześnie rodzajem peer tutoringu.
KROK I
Prowadzący/ą zadaje do przeczytania na zajęcia tekst naukowy (np. z historii lub teorii literatury). Wszyscy studenci/tki mają za zadanie przeczytać ten sam tekst. Nauczyciel/ka dzieli studentów/ki na grupy, które wspólnie będą pracować nad tekstem.
KROK II
Każda grupa po przeczytaniu tekstu spotyka się, aby wspólnie przygotować notatkę z tekstu w postaci mapy myśli (Coogle).
KROK III
Na kolejnych zajęciach poszczególne grupy prezentują przygotowane przez siebie mapy. W razie potrzeby prowadzący/a sugeruje wprowadzanie stosownych korekt lub uzupełnień
- Studenci/tki wspierają się wzajemnie w zrozumieniu tekstu, dyskutując nad kształtem mapy myśli, mogą zweryfikować poprawność swojego odbioru lub podzielić się obserwacjami, które okażą się inspirujące dla innych studentów/ek
- Prowadzący/a może odwołać się do dobrze ugruntowanej i przemyślanej wiedzy wyprowadzonej przez studentów/ki z przeczytanego tekstu; jeśli pojawiły się w nim momenty niejasne, wymagające dodatkowego wytłumaczenia, mapy myśli natychmiast je ujawnią (może się okazać, że miejsca niejasne dla jednej grupy zostały dobrze zrozumiane przez inną, a wtedy studenci/tki mogą wyjaśnić sobie nawzajem kłopotliwe kwestie)
- Opracowanie i przedyskutowanie tekstu w grupie i efekt w postaci mapy myśli daje studentom/kom lepsze przygotowanie do zajęć, zwiększa pewność siebie, co może się przełożyć na większą aktywność na zajęciach
- Ćwiczenie pomaga wyrabiać nawyk pracy grupowej
– Nie mamy pewności, że wszyscy studenci/tki w danej grupie w jednakowym stopniu zaangażowali się w przygotowanie mapy myśli; być może część z nich pozostała bierna.
+ Jeśli stosujemy takie ćwiczenia regularnie i dbamy o to, aby podczas omawiania przygotowanych przez poszczególne grupy map myśli zwracać się z pytaniami do różnych osób, studenci/tki otrzymują jasny komunikat, że nie wystarczy przygotować mapę, trzeba też rozumieć przedstawiane przez nią treści, a zatem angażowanie się w jej przygotowanie jest dla nich korzystne.
Ćwiczenie III: ŚCIANA WIEDZY
Padlet
Po zajęciach
Online, blended
Asynchronicznie
Uwypuklenie i utrwalenie najważniejszych przekazywanych podczas zajęć treści, przygotowanie pomocy przydatnej do powtarzania i utrwalania materiału.
Ćwiczenie to umożliwia uzupełnienie notatki z zajęć o materiały dodatkowe wybrane samodzielnie przez studentów/ki, zgodne z ich indywidualnymi zainteresowaniami.
KROK I
Prowadzący/a tworzy Padlet: wybiera widok „Kolumna”, wprowadza nagłówki poszczególnych kolumn wskazujące jakie wiadomości/informacje mają być gromadzone w poszczególnych kolumnach.
KROK II
Studenci/tki pod koniec zajęć otrzymują link do Padletu i polecenie uzupełnienia poszczególnych kolumn informacjami tekstowymi oraz graficznymi
KROK III
Studenci/tki pracują indywidualnie, w trybie asynchronicznym. Prowadzący/a nadzoruje przebieg prac. W razie potrzeby wprowadza modyfikacje, podpowiada możliwe uzupełnienia.
- Studenci/tki uzyskują gotowy, przygotowany wspólnie i zweryfikowany przez prowadzącego/cą materiał do wykorzystania na potrzeby przyszłych powtórek, zaliczeń czy egzaminów
- Prowadzący/a ma możliwość zweryfikowania stopnia zrozumienia nauczanych treści – ewentualne błędy, nieporozumienia czy uproszczenia mogą być na bieżąco eliminowane i wyjaśniane, nie ma zatem ryzyka ich utrwalania i powielania
- Notatka może zawierać zarówno tekst, jak i materiał wizualny (zdjęcia) czy nawet linki do stron internetowych, dzięki czemu można w jednym miejscu zgromadzić materiały pokazujące dane zagadnienie na różne sposoby, z wykorzystaniem różnych kanałów komunikacji, a zatem odpowiadające różnym potrzebom uczących się
- Ćwiczenie wzmacnia nawyk pracy grupowej i budowania wspólnej bazy wiedzy
- Możliwe jest uzupełnienie notatki o zagadnienia/materiały dodatkowe, twórczo rozwijające przekazywane na zajęciach treści zgodnie z indywidualnymi zainteresowaniami studenta/ki
– Niewielkie zaangażowanie studentów/ek w tworzenie wspólnej „Ściany wiedzy”.
+ Jeśli prowadzący/a będzie się na zajęciach odwoływał/a do informacji zgromadzonych w notatce na Padlecie, jeśli na kolejnych zajęciach poleci pojedynczym studentom/kom lub grupom pracującym nad nowymi zagadnieniami wykorzystanie materiałów z Padletu, motywacja studentów/ek do rzetelnego uzupełniania kolejnych „Ścian wiedzy” na pewno wzrośnie.
Ćwiczenie IV: NOTATKA INDYWIDUALNA
MS Teams lub inny LMS umożliwiający przypisywanie zadań
Po dowolnych zajęciach lub w ich trakcie (w części głównej zajęć)
Online
Synchronicznie lub asynchronicznie
Wydobycie i utrwalenie najważniejszych przekazywanych treści, sprawdzenie stopnia indywidualnego przyswojenia przekazywanych treści w przypadku pracy grupowej.
KROK I
Studenci/tki pracują w grupach nad rozwiązaniem konkretnych zadań w oparciu o wcześniejszą wiedzę i teksty zadane do samodzielnego przeczytania. Na zajęciach z literatury może to być na przykład interpretacja wiersza.
KROK II
Każda grupa prezentuje wyniki swoich prac na forum, są one omawiane, weryfikowane i uzupełniane o kwestie istotne, które umknęły uwadze studentów/ek
KROK III
Prowadzący/a przypisuje studentom/kom do indywidualnego wykonania zadanie polegające na samodzielnym uzupełnieniu tabeli zawierającej wszystkie istotne kwestie, które zostały opracowane najpierw w grupach, a później wspólnie przez wszystkich studentów/ki na zajęciach.
KROK IV
Nauczyciel/ka sprawdza i w razie potrzeby koryguje zadania przed odesłaniem ich studentowi/ce.
- Wszyscy studenci/tki (nawet ci mniej aktywni podczas pracy grupowej czy wspólnej dyskusji) muszą wykazać się znajomością wszystkich istotnych dla danego tematu kwestii
- Notatka taka jest weryfikowana przez prowadzącego/cą – w razie pojawienia się jakichkolwiek nieporozumień czy błędów możliwa jest natychmiastowa interwencja.
- Student/ka otrzymuje gotową notatkę, z której może korzystać na dalszych etapach nauki
– Sprawdzanie dużej ilości indywidualnych notatek jest bardzo czasochłonne i może stanowić zbyt duże obciążenie dla prowadzącego/ej.
+ Można skorzystać w formuły peer assesment i poprosić studentów/ki o ocenienie nawzajem swoich prac (oczywiście dostarczając „klucza”, czyli wskazówek, jakie informacje powinny się znaleźć w odpowiedziach na poszczególne pytania).
UWAGA: Stosowanie oceny wzajemnej wymaga ćwiczeń i przygotowania grupy, aby mogło być efektywne. Początkowo zajmuje więcej czasu, wymaga większego zaangażowania prowadzącego/ej. Praktykowane regularnie jest bardzo skuteczną formą nie tylko oceny, ale nauki dla studentów/ek.
Ćwiczenie V: PORTFOLIO
Notes zajęć w MS Teams
Po każdych zajęciach w trakcie całego semestru
Online, blended
Asynchronicznie
Uwypuklenie i utrwalenie najważniejszych przekazywanych podczas zajęć treści w formie najdogodniejszej dla studenta/ki, przygotowanie pomocy przydatnej do powtarzania i utrwalania materiału.
Ćwiczenie to jest wykonywane indywidualnie i daje możliwość wyboru takiej formy utrwalenia wiadomości, która jest dla konkretnego studenta/ki najdogodniejsza (tekst pisany, zdjęcie, dodany plik zawierający grafikę, mapa myśli itp.). Sprawdzanie pracy każdego studenta/ki może być bardzo czasochłonne dla nauczyciela/ki, dlatego to ćwiczenie najlepiej sprawdza się w relatywnie małych grupach (do 15 osób).
KROK I
Przed rozpoczęciem zajęć w semestrze nauczyciel/ka tworzy dla każdego studenta/ki jego/jej Notes zajęć, który stanowi miejsce pracy indywidualnej.
KROK II
Po każdych zajęciach studenci/tki są proszeni, aby zanotowali najistotniejsze treści przekazywane na zajęciach w dowolnej formie w Notesie. Nauczyciel/ka zachęca studentów/ki do załączania różnego rodzaju materiałów (plików graficznych, map myśli, ale też własnych prac o charakterze twórczym – np. opowiadań, wierszy, fotografii, komiksów – zainspirowanych treścią zajęć itp.)
KROK III
Przed zajęciami nauczyciel/ka przegląda Notesy. Interweniuje w przypadku dostrzeżonych błędów, prosząc autorów błędnych notatek o korekty. Najciekawsze wynotowane spostrzeżenia, uwagi, pomysły studentów/ek są komentowane na zajęciach.
- Studenci/tki prowadzą regularnie notatki pozwalające im utrwalić poznawany w trakcie zajęć materiał
- Studenci/tki mają możliwość wyboru, jaka forma notatki jest dla nich najodpowiedniejsza
- Dzięki temu, że nauczyciel/ka ma wgląd w notatki, korygując ewentualne błędy i doceniając ciekawe pomysły, studenci/tki mają stałą informację zwrotną pomagającą im udoskonalać swoją sztukę selekcjonowania i syntetyzowania poznawanych na zajęciach treści
- Nauczyciel/ka może się przekonać, jaki sposób wyrazu jest dla poszczególnych studentów/ek najodpowiedniejszy – kto preferuje dłuższe teksty o charakterze ciągłym, a kto tabelki czy wykresy lub materiał obrazkowy; taka wiedza może być też wykorzystana do odpowiedniego różnicowania materiałów, z których studenci/tki mają korzystać na zajęciach lub z których powinni przygotowywać się do zajęć
– Sprawdzanie notatek wszystkich studentów/ek z każdych zajęć w semestrze jest bardzo czasochłonne.
+ Można zminimalizować ten problem, zakładając studentom/kom Notesy w części wspólnej tak, aby mieli oni nawzajem dostęp do swoich notatek, i wykorzystać metodę peer tutoringu, w której to studenci/tki korygują nawzajem swoje notatki i dają sobie nawzajem informację zwrotną.
