PRACA W ŚRODOWISKU WIELOKULTUROWYM
Wstęp teoretyczny
Internacjonalizacja uczelni wyższych stała się priorytetem wielu systemów edukacyjnych. Dzięki możliwości wymian międzynarodowych studenci/tki mogą nie tylko zrealizować część swoich studiów na zagranicznym uniwersytecie, ale także poznać kulturę, zwyczaje, język oraz mieszkańców krajów goszczących. Studenci/tki z wymian międzynarodowych uczestniczą w zajęciach na takich samych zasadach jak studenci/tki krajowi, dlatego jednym z najważniejszych elementów zajęć jest włączenie tych studentów/ek do pracy i nauki, ich aktywizacja oraz poznawanie reprezentowanych przez nich kultur i zwyczajów.
Zdarza się, że studenci/tki z wymian międzynarodowych czują się wyłączeni a ich obecność i aktywność na zajęciach jest bierna. Dodatkowo, uwarunkowania społeczne i kulturowe, bariera językowa, nastawienie do mieszkańców kraju goszczącego oraz problemy z akomodacją mogą ograniczać aktywność studentów/ek z wymiany międzynarodowej, co skutkuje niechęcią do współpracy, strachem oraz nieufnością.
W przypadku prowadzenia zajęć w grupie, której członkami są studenci/tki z wymiany międzynarodowej, kluczowym elementem jest budowanie poczucia wspólnoty i przynależności a zasady współpracy muszą być jednakowe dla wszystkich jej członków.
Ćwiczenie I: SIEĆ
Interaktywna tablica (z możliwością rysowania)
W zależności od typu zajęć (ćwiczenia, seminarium); można na początku i/lub na końcu każdych zajęć; najlepiej podczas zajęć przeznaczonych na wspólną dyskusję
Online
Synchronicznie
Aktywizacja wszystkich studentów/ek, w tym studentów/ek międzynarodowych na zajęciach. Ćwiczenie można wykorzystać podczas dyskusji na wybrany temat, kiedy studenci/tki muszą się wypowiedzieć, przedstawić swoje stanowisko, zinterpretować tekst, dzieło sztuki, utwór muzyczny, filmowy.
KROK I
W zależności od liczby studentów/ek prowadzący/a oznacza tablicę interaktywną kropkami i/lub podpisuje S1, S2, S3… lub inicjałami imion: M, W, E…
KROK II
Prowadzący/a przedstawia problem i wyznacza studenta/studentkę, który rozpoczyna dyskusję / udziela odpowiedzi.
KROK III
Po udzieleniu odpowiedzi student/ka (w przypadku online) wskazuje kolejnego studenta/ki, który kontynuuje odpowiedź. Prowadzący/a w tym czasie kreśli linię od studenta/ki, który/a odpowiedział/a do studenta/ki, który/a został/a wskazany/a. Mogą to również zrobić uczestnicy zajęć.
KROK IV
Wskazany student/ka kontynuuje dyskusję. Po udzieleniu odpowiedzi wskazuje kolejnego studenta/ki.
Dobrze byłoby wprowadzić zasadę, że każdy student/ka musi się wypowiedzieć, np. student/ka, który/a skończył/a wypowiedź oddaje głos (kreśli linie) w kierunku studenta/tki, który/a jeszcze nie mówił/a.
KROK V
Po skończonej dyskusji prowadzący/a razem ze studentami/kami czytają interaktywną tablicę i badają aktywność studentów/ek na podstawie liczby zakreślonych linii; dodatkowo studenci/tki razem z prowadzącym/cą podsumowują dyskusję – zbierają opinie wyrażone przez studentów/ek.
- Prowadzący/a ma szansę sprawdzić wiedzę studentów/ek zdobytą podczas zajęć oraz przygotowanie studentów/ek do zajęć.
- Ćwiczenie angażuje do pracy wszystkich studentów/ek
- Studenci/tki międzynarodowi/e mają poczucie, że są członkami grupy na równych zasadach
- Dzięki ćwiczeniu studenci/tki mają szansę dowiedzieć się czegoś nowego na temat innych kultur, zwłaszcza kiedy temat zajęć ma charakter interkulturowy.
– Może się okazać, że nie wszyscy studenci/tki uczestniczyli/ły w dyskusji lub po prostu nie chcą w niej uczestniczyć.
+ Warto wprowadzić zasadę, że każdy student/ka musi wypowiedzieć się co najmniej 2 razy.
– Studenci/tki mogą nie chcieć wskazywać kolejnego uczestnika/uczestniczki; studenci/tki mogą nie chcieć odpowiadać.
+ W tym przypadku warto wprowadzić zasadę, że każdy musi się wypowiedzieć albo poprzez wskazanie, albo wylosowanie uczestnika, np. kto się urodził w styczniu?
Ćwiczenie II: WYWIAD Z EKSPERTEM
Padlet i w zależności od platformy potrzebne są do przygotowania breakout rooms (ZOOM, Google Meet, MS Teams)
W zależności od rodzaju zajęć; pierwsze, w trakcie trwania semestru
Online/kontaktowo
Synchronicznie
Aktywizacja studentów/ek reprezentujących środowiska międzynarodowe, pogłębienie wiedzy na temat różnych kultur; sprawdzenie wiadomości oraz przygotowania do zajęć.
KROK I
Przed zajęciami prowadzący/a informuje uczestników o zadaniu domowym (w zależności od specyfiki przedmiotu):
a) przeczytanie i analiza wybranego tekstu
b) zaznajomienie się z daną epoką literacką, stylem w sztuce, okresem historycznym, wydarzeniem
KROK II
Podczas zajęć prowadzący/a w zależności od liczby studentów/ek z wymian międzynarodowych tworzy na platformie podgrupy / breakout rooms; liczba podgrup/breakout rooms powinna być adekwatna do liczby studentów/ek z wymiany międzynarodowej. Jeżeli jest tylko jeden student/ka nie ma potrzeby tworzenia podgrup.
KROK III
Prowadzący/a przedstawia formułę ćwiczenia:
a) w każdej podgrupie jest ekspert (student/ka z wymiany międzynarodowej), a pozostali uczestnicy są publicznością, która zadaje pytania
b) rolą eksperta jest odpowiadanie na zadane przez studentów/ki pytania
c) w czasie trwania ćwiczenia prowadzący/a odwiedza poszczególne podgrupy i przysłuchuje się wywiadom
- Zaangażowanie studentów/ek w przygotowanie zajęć
- Studenci/tki mogą sprawdzić swoje postępy
- Studenci/tki mogą się lepiej poznać
- Studenci/tki mogą sobie wzajemnie pomagać i uczyć się od siebie
– Ćwiczenie może przekształcić się w formę testowania studentów/ek;
+ Nie należy wystawiać ocen; ćwiczenie ma uświadomić studentom/kom postęp i sekwencyjność
Ćwiczenie III: KTO WIE?
W zależności od platformy – breakout rooms; podział na podgrupy
W trakcie semestru
Online/kontaktowo
Synchronicznie
Aktywizacja studentów/ek reprezentujących środowiska międzynarodowe, pogłębienie wiedzy na temat różnych kultur; sprawdzenie wiadomości oraz przygotowania do zajęć.
Ćwiczenie jest skuteczne wtedy, kiedy liczba studentów/ek z wymian międzynarodowych wynosi co najmniej 3 osoby.
KROK I
Przed zajęciami prowadzący/a informuje studentów/ki z wymiany międzynarodowej o zadaniu domowym (w zależności od specyfiki przedmiotu):
a) przeczytanie i analiza wybranego tekstu
b) zaznajomienie się z daną epoką literacką, stylem w sztuce, okresem historycznym, wydarzeniem
KROK II
Podczas zajęć prowadzący/a w zależności od liczby studentów/ek z wymian międzynarodowych tworzy na platformie podgrupy / breakout rooms; liczba podgrup/breakout rooms powinna być adekwatna do liczby studentów/ek z wymiany międzynarodowej.
KROK III
Prowadzący/a przedstawia formułę ćwiczenia:
a) w każdej podgrupie jest ekspert (student/ka z wymiany międzynarodowej)
b) pozostali studenci/tki otrzymują pytania przygotowane przez prowadzącego/ej: jedno lub dwa pytania, na które szukają odpowiedzi, pytając studentów/ek z wymian międzynarodowych;
c) studenci/tki odwiedzają poszczególne breakout rooms i pytają „ekspertów”. Jeżeli ekspert nie zna odpowiedzi na pytanie, to udają się do kolejnego eksperta.
d) w czasie trwania ćwiczenia prowadzący/a odwiedza poszczególne podgrupy i przysłuchuje się wywiadom
- Zaangażowanie studentów/ek z wymiany międzynarodowej do pracy na zajęciach
- Prowadzący/a ma szansę zauważyć braki/problemy studentów/ek – tematy oraz zagadnienia, które wymagają uzupełnienia / dopowiedzenia
- Interakcja studentów/ek z wymiany międzynarodowej ze studentami/kami z grupy
– Studenci/tki z wymiany międzynarodowej mogą nie przyjść na zajęcia / albo mogą być nieprzygotowani do zajęć
+ Można temu zapobiec poprzez wyznaczenie innych studentów/ek do przygotowania / opracowania zadania domowego. W ten sposób liczba ekspertów oraz breakout rooms zwiększy się
– Brak podsumowania ćwiczenia przez prowadzącego/cą
+ Podsumowanie ćwiczenia jest kluczowym elementem. Jego brak w postaci dyskusji, zgromadzenia odpowiedzi, spowoduje, że ćwiczenie straci sens.
Ćwiczenie IV: W MOIM KRAJU…
Padlet, w zależności od platformy breakoutrooms (ZOOM, Google Meets), MS Teams)
W zależności od typu zajęć (ćwiczenia, seminarium); w głównej części zajęć
Online/kontaktowo
Synchronicznie
Aktywizacja studentów/ek reprezentujących środowiska międzynarodowe, pogłębienie wiedzy na temat różnych kultur; sprawdzenie wiadomości oraz przygotowania do zajęć. Ćwiczenie pozwala również na wprowadzenie elementów analizy kontrastywnej.
Ze względu na swoją specyfikę, długość trwania oraz strukturę, ćwiczenie może być przeprowadzone w ramach zajęć powtórkowych przed testem zaliczeniowym / egzaminem końcowym.
KROK I
Prowadzący/a przygotowuje pulę tematów / pytań / zagadnień związanych z danym modułem, przedmiotem
KROK II
Podczas zajęć prowadzący/a w zależności od liczby studentów/ek z wymian międzynarodowych tworzy na platformie podgrupy / breakout rooms; liczba podgrup/breakout rooms powinna być adekwatna do liczby studentów/ek z wymiany międzynarodowej.
KROK III
Prowadzący/a przedstawia formułę ćwiczenia:
a) w każdej podgrupie jest student/ka z wymiany międzynarodowej
b) pozostali studenci/tki otrzymują tematy przygotowane przez prowadzącego/cą: każdy otrzymuje jeden temat
c) studenci/tki odwiedzają poszczególne breakout rooms i dyskutują na tematy zadane przez prowadzącego/cą przy czym muszą się dowiedzieć od studenta/ka z wymiany międzynarodowej jak dany problem / sytuacja / temat wygląda w jego kraju, np.:
- na zajęciach z historii sztuki, kiedy omawia się artystów danej epoki, to studenci/tki powinni dowiedzieć się o przedstawicielach kraju studenta/ka z wymiany międzynarodowej
- na zajęciach, w których wykorzystuje się studium przypadku, studenci/tki powinni/y dowiedzieć, jak dany problem jest/mógłby zostać rozwiązany w kraju studenta/ki z wymiany międzynarodowej
d) podczas dyskusji studenci/tki zobowiązani/e są do przygotowania notatek
e) w czasie trwania ćwiczenia prowadzący/a odwiedza poszczególne podgrupy i przysłuchuje się rozmowom
KROK IV
Podsumowanie:
a) można tego dokonać wpisując frazy, zdania, hasła problemowe na Padlecie;
b) można przeprowadzić dyskusję podsumowującą dane zagadnienie.
Ważne, aby wskazać różne rozwiązania stosowane w różnych kulturach. Efektem zajęć może być raport, bibliografia, etc.
- Zaangażowanie studentów/ek w przygotowanie zajęć
- Interakcja studentów/ek reprezentujących różne środowiska
- Pogłębienie wiedzy na temat innych kultur i środowisk
– Studenci/tki mogą nie być przygotowani/e do dyskusji.
+ Ćwiczenie można potraktować jako test próbny lub w celu aktywizacji studentów/ek można dodać pewien rezultat, to znaczy przygotowanie (w formie pisemnej) podsumowania.
Ćwiczenie V: WSPÓLNY PROJEKT
Open Office, Google Forms
Ostatnie zajęcia
Online
Asynchronicznie/synchronicznie
Studenci/tki muszą się zmierzyć z przygotowaniem wspólnego projektu na zadany temat. Ważne, aby w każdej z grup/podgrup uczestniczyli studenci/tki z wymiany międzynarodowej.
KROK I
Prowadzący/a na początku zajęć ogłasza, że formą zaliczenia będzie przygotowanie przez studentów/ki projektu oraz jego przedstawienie na forum
KROK II
Prowadzący/a zgodnie z tematyką modułu/przedmiotu przygotowuje pulę tematów, problemów do rozwiązania
KROK III
Prowadzący/a w zależności od liczebności grupy oraz liczby studentów/ek z wymian międzynarodowych dzieli studentów/ki na podgrupy, w których będą pracować
KROK IV
Jeżeli w grupie jest tylko jeden lub dwoje studentów/ek, to należy przygotować jeden projekt, ale zaangażować wszystkich uczestników; prowadzący/a wyznacza kierownika/kierowniczkę projektu oraz jego zastępcę/zastępczynię
KROK V
Temat projektu powinien mieć wymiar międzynarodowy
Np.:
a) na zajęciach z historii sztuki: malarstwo europejskie XX wieku
b) na zajęciach z językoznawstwa: przegląd najważniejszych nurtów
c) na zajęciach z leksykografii: przygotowanie mini-leksykonu, słownika (ćwiczenie sprawdza się w grupach z dużą liczbą studentów/ek z wymian międzynarodowych)
d) na zajęciach z filmu: przegląd kina europejskiego
e) na zajęciach z historii: przegląd systemów politycznych, przygotowanie albumu władców
KROK VI
Projekt powinien być rozłożony w czasie. Studenci/tki podczas zajęć informują prowadzącego/cą kto za co odpowiada. Jeżeli nie potrafią podjąć decyzji, prowadzący/a może przypisać zadania w projekcie poszczególnym osobom
KROK VII
Studenci/tki przygotowują projekt. Kierownik projektu wraz z zastępcą/zastępczynią czuwają nad przebiegiem prac
KROK VIII
Kierownik projektu wraz z zastępcą/zastępczynią są odpowiedzialni za przygotowanie raportu z prac
KROK IX
Przedstawienie projektu w formie prezentacji, mini wykładu; złożenie raportu z prac poszczególnych uczestników
- Zaangażowanie studentów/ek w pracę nad wspólnym projektem
- Studenci/tki uczą się odpowiedzialności. Każdy ma swoją rolę; każdy odpowiada za swoją część
- Studenci/tki uczą się pracy w grupach, interakcji
- Przy udziale studentów/ek z wymian międzynarodowych studenci/tki uczą się współpracy z przedstawicielami różnych środowisk i kultur
- Studenci/tki pogłębiają swoją wiedzę na temat innych kultur
– Złe zarządzanie projektem może doprowadzić do braku jego realizacji – ukończenia na czas.
+ W celu uniknięcia problemu, prowadzący/a powinien/powinna być w stałym kontakcie z kierownikiem/kierowniczką projektu – w razie potrzeby reagować, jeżeli współpraca w grupie nie układa się.
– Brak określenia zasad współpracy/przygotowania projektu przez prowadzącego/cą, brak określenia zasad i kroków realizacji projektu może skutkować jego niepowodzeniem. + + Prowadzący/a powinien/powinna opracować cały mechanizm realizacji projektu i przedstawić go studentom/kom przed jego rozpoczęciem.
